Dzięki wsparciu finansowemu z Open Rivers Programme rozpoczął się kolejny, kluczowy etap działań na rzecz odtwarzania przyrody i bioróżnorodności w regionie Morza Bałtyckiego.
Rzeka Gowienica – jedna z nielicznych zachowanych w niemal naturalnym stanie rzek nizinnych Pomorza – ma szansę wkrótce znów swobodnie płynąć. Rewilding Oder Delta otrzymało grant przygotowawczy na zaplanowanie usunięcia czterech barier, które obecnie przerywają ciągłość rzeki i blokują migracje ryb. Po ich likwidacji 69 km górnego biegu rzeki zostanie ponownie połączone, tworząc nowe tarliska i ożywiając zdegradowane siedliska.
Ten etap przygotowawczy koncentruje się na analizie wykonalności technicznej, struktur własnościowych oraz uzyskaniu niezbędnych pozwoleń. Stanowią one podstawę dla długofalowej strategii renaturyzacji Gowienicy oraz jej ponownego połączenia z Zalewem Szczecińskim i Morzem Bałtyckim.
Dlaczego to ważne? Renaturyzacja rzek nizinnych
Rzeki nizinne północnej Europy, takie jak Gowienica, są kluczowymi obszarami dla bioróżnorodności. Jednocześnie przez stulecia intensywnej ingerencji człowieka zostały one silnie pofragmentowane. Na Pomorzu powstały tysiące małych jazów i zapór, budowanych na potrzeby młynów, rolnictwa i gospodarki wodnej. Dziś większość z tych obiektów nie pełni już żadnej funkcji, a mimo to wciąż pozostaje w krajobrazie, blokując migracje i degradując ekosystemy.
Dlaczego te stare bariery są szkodliwe?
- Blokują migracje: nawet niewielkie zapory uniemożliwiają łososiom, trociom wędrownym czy węgorzom dotarcie do historycznych tarlisk.
- Zaburzają naturalny przepływ wody: spowolnienie nurtu powoduje odkładanie się osadów powyżej zapory i erozję poniżej.
- Pogarszają jakość wody: zastoiska nagrzewają się, tracą tlen i stają się niekorzystne dla organizmów wodnych.
- Prowadzą do utraty bioróżnorodności: pofragmentowane rzeki nie są w stanie utrzymać stabilnych populacji ryb, bezkręgowców i roślin.
Usuwanie barier stanowi istotę Open Rivers Programme, którego celem jest przywracanie łączności rzek i ożywianie ich ekosystemów. Swobodnie płynące rzeki są bardziej odporne na zmiany klimatu, poprawie ulega jakość wody i odtwarzane są siedliska, od których zależy zarówno przyroda, jak i ludzie.
Gowienica – ukryty skarb
Wpadająca do Zalewu Szczecińskiego Gowienica zachowała naturalne meandry, tereny zalewowe oraz rzadkie siedliska z włosienicznikami. Jej dopływ – Stepnica – jest obszarem Natura 2000 i znanym miejscem tarła łososia atlantyckiego. Rozpoczynając już teraz przygotowania do usunięcia barier, otwieramy drogę do pełnego wykorzystania potencjału ekologicznego tej rzeki w nadchodzących latach.
Cele projektu
- Ocena wykonalności technicznej usunięcia czterech barier,
- Analiza własności i uwarunkowań prawnych,
- Przygotowanie niezbędnych pozwoleń i dokumentacji,
- Prace przygotowawcze do przywrócenia ciągłości 69 km rzeki.
Jest to kluczowy krok w długofalowej strategii rewildingu, której celem jest przywrócenie do życia ponad 200 km rzek w regionie z korzyścią dla przyrody i lokalnych społeczności w nadchodzących latach.
