W dniach 31.07-04.08 rzeczni interesariusze (naukowcy, instytucje, reprezentanci rządowi, przedstawiciele samorządów, lokalnych społeczności, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy oraz osoby prywatne) z 11 krajów Europy odwiedzą Deltę Odry podczas 4. edycji międzynarodowego Uniwersytetu Rzecznego, współorganizowanego przez Koalicję Czystego Bałtyku (CCB) oraz Rewilding Oder Delta. Na przykładzie Odry, koncentrując się na zanieczyszczeniu wody i zarządzaniu ryzykiem, zgłębią oni tematykę wpływu kondycji rzek na Morze Bałtyckie oraz oddziaływania zmian klimatu na stan zlewni.
Potrzeba odbudowy zasobów przyrodniczych
W 2022 roku Odra, której zlewnia rozpościera się na terenie Polski, Niemiec i Czech, doświadczyła najgorszego scenariusza katastrofy ekologicznej w skali Europy, spowodowanej zanieczyszczeniami antropogenicznymi. Obecnie, w Odrze nadal odnotowuje się wysokie zasolenie i przewodność. Zrzuty soli, podobnie jak obecność toksycznych “złotych alg” Prymnesium parvum wciąż stanowią zagrożenie, a na wielu odcinkach obserwuje się śnięcia ryb. W tych warunkach odbudowa zasobów przyrodniczych jest poważnym wyzwaniem.
“Do poprawy stanu Odry potrzebne jest holistyczne podejście ‘od źródła do morza’ oraz świadomość, że zdrowe rzeki są niezbędne do osiągnięcia dobrego stanu środowiska Morza Bałtyckiego. Zrównoważone użytkowanie oraz długofalowe działania ochronne to jedyne mądre rozwiązanie dla ekosystemów rzecznych. Powszechnie wiadomo, że bardziej naturalne rzeki mają większą zdolność samooczyszczania, oferując także znacznie więcej korzyści różnym użytkownikom.” – mówi Peter Torkler, lider zespołu Rewilding Oder Delta, współorganizator tegorocznego Uniwersytetu Rzecznego.
Plany ochrony Doliny Dolnej Odry
Koncepcja transgranicznego obszaru chronionego Dolnej Odry i jej doliny powstała już trzy dekady temu, lecz w latach 90. ubiegłego wieku, park narodowy utworzono jedynie na niemieckiej części tego terenu. Dziś ta inicjatywa jest wciąż aktualna i potrzebna, zarówno dla zdrowia rzeki, jak i dla gospodarki regionu, o czym świadczy inicjatywa powołania polskiego Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry reaktywowana przez społeczność mieszkającą w dorzeczu Odry.
Podczas Uniwersytetu Rzecznego, uczestnicy wybiorą się na wyprawę kajakową w okolicach istniejącego po niemieckiej stronie granicy oraz planowanego w Polsce parku narodowego, aby z bliska doświadczyć ekosystemu rzeki oraz omówić kwestie korzystania i ochrony zasobów naturalnych oraz bezpieczeństwa wodnego.
Między rzekami a morzem – ekologia w praktyce
W czwartek, eksperci uczestniczący w kursie razem z pracownikami centrum edukacji ZERUM w Ueckermünde przeprowadzą badania jakości wody w Zalewie Szczecińskim i na rzece Wkrze. Próbki wody i organizmy wodne będą badane z łodzi i analizowane bezpośrednio na miejscu. Zalew Szczeciński, bezpośrednio połączony z Odrą i Morzem Bałtyckim jest niezwykle wrażliwym ekosystemem; wahania zasolenia i wysokie temperatury wody zawsze sprawiały, że był podatny na zakwity glonów. Wiedza ekspertów na temat stanu zalewu jest niezwykle ważna, aby wcześnie rozpoznawać i zapobiegać niebezpieczeństwom, a także edukować mieszkańców nt. roli znaczenia zdrowych i czystych wód.
Łącząc rzecznych interesariuszy i praktyków
Tegoroczna edycja Uniwersytetu Rzecznego CCB, założonego w 2018 roku przez Ewę Leś, jest współorganizowana przez Rewilding Oder Delta. Podczas wykładów i warsztatów na świeżym powietrzu, pięciodniowy kurs zgromadzi różnych interesariuszy rzecznych. W trakcie wydarzenia zaprezentowany zostanie m.in, zaktualizowany „Międzynarodowy plan ostrzegania i alarmowania dla dorzecza Odry”, dokument o kluczowym znaczeniu dla społeczności dorzecza Odry w zakresie procedur alarmowania i komunikacji. Czy mieszkańcy mogą czuć się bezpieczni i dobrze poinformowani, kiedy taka katastrofa się powtórzy?
W ramach wydarzenia odbędzie się również pierwsza publiczna prezentacja analizy badawczej pt.: „Największe wyzwania gospodarki wodnej w regionie Morza Bałtyckiego”, której celem jest wspieranie pozytywnych zmian w zrównoważonej gospodarce wodnej w krajach regionu Morza Bałtyckiego.
“Międzynarodowy Uniwersytet Rzeczny odpowiada na ogromne zapotrzebowanie na aktualną, praktyczną wiedzę na temat ekosystemów rzecznych i zrównoważonych praktyk zintegrowanej gospodarki wodnej. Przekazujemy tę wiedzę w sposób wielosektorowy, będąc w kontakcie z rzeką i jej doliną.” – mówi Ewa Leś, pomysłodawczyni i twórczyni inicjatywy.
Tekst: Ewa Leś
Redakcja: Federica Pastore, Agnieszka Soboń
Tłumaczenie z j. angielskiego: Agnieszka Soboń
Czytaj dalej:
- Uniwersytet Rzeczny
- Komunikat prasowy w sprawie katastrofy odrzańskiej (sierpień 2022)
- Inicjatywa utworzenia parku narodowego Doliny Dolnej Odry
- Zaktualizowany „Międzynarodowy plan ostrzegania i alarmowania dla dorzecza Odry”
- Analiza badawcza pt.: „Największe wyzwania gospodarki wodnej w regionie Morza Bałtyckiego”