Rok 2023 był bardzo udany pod względem reintrodukcji rysia: 17 osobników zostało wypuszczonych na wolność w ramach długoterminowej współpracy między Zachodniopomorskim Towarzystwem Przyrodniczym a Rewilding Oder Delta. Działanie to było możliwe dzięki Europejskiemu Funduszowi Ochrony Przyrody (EWCF) zapewnionemu przez Rewilding Europe.
W ciągu najbliższych pięciu lat kooperacja w zakresie ochrony tego gatunku obejmie organizacje z Polski, Niemiec i Litwy w ramach programu LIFE. Jest to nie tylko ważny krok w kierunku odtworzenia populacji rysi w regionie, ale także wzmocnienie międzynarodowej sieci współpracy.
![Lynx being released in September 2023 in Poland by Wiebke Brenner of Rewilding Oder Delta, in partnership with ERN member ZTP and funded through the European Wildlife Comeback Fund.](https://rewilding-oder-delta.com/wp-content/uploads/sites/13/2024/06/RS18200_P1036697-2_scr.jpg)
Wypuszczenie rysi w 2023 roku – kamień milowy dla ochrony przyrody
Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze (ZTP) we współpracy z Rewilding Oder Delta (ROD) wiosną 2023 r. wypuściło na wolność trzy młode rysie euroazjatyckie – Francuza, Rocky’ego i Rudiego. W minionym roku odbyło się łącznie 17 takich akcji sfinansowanych przez Rewilding Europe w ramach Europejskiego Funduszu Ochrony Przyrody (EWCF). Działania tego typu przyczyniają się do odbudowy populacji kluczowych gatunków w całej Europie oraz wspierają odtwarzanie odpornych na zmiany klimatu, samoregulujących się ekosystemów.
Wolność i co dalej?
Wypuszczone rysie – Francuz, Rocky i Rudi z powodzeniem przystosowały się do życia na wolności. Samica Rudi osiedliła się na północy województwa wielkopolskiego i dzieli terytorium z dorosłym samcem Rudym. „Cieszymy się, ponieważ jest szansa na młode w tym roku” – mówi Marcin Grzegorzek, pracownik ZTP.
Rocky przemierza natomiast lasy północnej części województwa kujawsko-pomorskiego, demonstrując jednocześnie szerokie zdolności adaptacyjne tych zwierząt.
Trzeci z rysi stanął w obliczu wyzwania, jakim okazała się fragmentacja siedlisk, pokazując tym samym konieczność odtwarzania ich ciągłości w krajobrazie naturalnym. „Francuz wybrał się w podróż na południe, ale zatrzymała go autostrada A2 w pobliżu Poznania i tam jest od września 2023 roku”, wyjaśnia Marcin.
![](https://rewilding-oder-delta.com/wp-content/uploads/sites/13/2024/06/projekt-bez-nazwy3.jpg)
Ekspansja populacji rysia i współpraca transgraniczna
Dzięki projektowi LIFE22-NAT-PL-LIFE LYNX PL LT DE „Rozszerzenie zasięgu populacji rysia w północnej Polsce” wspólne działania są zabezpieczone finansowo na następne pięć lat. ZTP, jako partner wiodący, planuje dalsze odbudowywanie populacji tych dzikich kotów w regionie. Zamierza przygotować i wypuścić kolejnych 40 osobników w celu zróżnicowania puli genowej oraz połączenia rozproszonej obecnie i izolowanej populacji bałtyckiej. W następstwie tych działań mamy nadzieję na przywrócenie historycznego zasięgu występowania rysia euroazjatyckiego w Polsce. Partnerami projektu są trzy organizacje: Rewilding Oder Delta w północno-wschodnich Niemczech, Nadleśnictwo Spychowo w północno-wschodniej Polsce oraz Ecosystems Protection Centre w południowej Litwie, które będą realizować działania na rzecz akceptacji tego dzikiego gatunku w regionach, gdzie przewidywane jest powiększenie jego populacji.
![Maciej Tracz, wiceprezes ZTP i Marcin Grzegorzek, pracownik ZTP, podczas wypuszczenia Francuza wiosną 2023 r.](https://rewilding-oder-delta.com/wp-content/uploads/sites/13/2024/06/RS16566_DSC_3210-2_scr.jpg)
W Niemczech prowadzone są działania mające na celu stworzenie sieci podmiotów zaangażowanych w działania reintrodukcyjne tego gatunku, a także kampanie uświadamiające dla lokalnych społeczności na temat zachowania zwierząt, ekologii, znaczenia oraz sposobach współistnienia z dziką przyrodą. Organizacje partnerskie wyznaczą również kierunek wdrażania monitoringu rysi w swoich obszarach działalności.
Szkolenia terenowe
![Maciej Tracz, wiceprezes ZTP, demonstruje Wiebke Brenner jak przymocować obrożę telemetryczną przed wypuszczeniem.](https://rewilding-oder-delta.com/wp-content/uploads/sites/13/2024/06/RS18947_P1036548_scr-360x479.jpg)
Jesienią 2023 r. pracownicy ROD zostali przeszkoleni przez zespół ZTP, aby utworzyć niemiecki patrol terenowy. Zespół ten będzie monitorował zwierzęta za pomocą danych telemetrycznych, analizował ich dietę na wolności i pomagał polskiemu partnerowi w wypuszczaniu rysi po polskiej stronie.
Szkolenie odbywa się w formule „nauka przez działanie” i obejmuje kurs obsługi anten kierunkowych, zakładanie obroży telemetrycznych, naukę używania dmuchawek oraz metody usypiania zwierząt przed ich wypuszczeniem na wolność. „Intensywne szkolenie pozwala nam zdobyć cenne umiejętności praktyczne i doskonale przygotowuje nas do przeprowadzania samodzielnych interwencji w przyszłości” – wyjaśnia Wiebke Brenner, specjalistka ds. ochrony gatunkowej w ROD.
Znaczenie rysia w piramidzie troficznej systemu przyrodniczego
Populacja niegdyś zagrożonego wyginięciem rysia euroazjatyckiego odrodziła się w Europie i obecnie obejmuje 9000 osobników (z wyłączeniem Białorusi i Rosji z powodu braku danych). Rysie są chronione na mocy umów międzynarodowych, w tym Konwencji Berneńskiej i CITES, a jako jedne z kilku największych drapieżników odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ekologicznej. Regulują one populacje roślinożerców, stanowiących ich główne pożywienie. Poprzez polowanie, głównie na słabe, chore i stare zwierzęta utrzymują populacje w zdrowiu. Ponadto drapieżniki tworzą tak zwany „krajobraz strachu” dla swoich ofiar. Te, aby zwiększyć swoje szanse na przeżycie, pozostają w ciągłym ruchu, co zapobiega nadmiernemu zgryzaniu i pozytywnie wpływa na utrzymanie zróżnicowanej mozaiki krajobrazu.
![Mozaika krajobrazu Delty Odry](https://rewilding-oder-delta.com/wp-content/uploads/sites/13/2024/06/RS9523_FMO-2020-10-24_111339_low.jpg)
Plany na przyszłość
Nawiązanie transgranicznej współpracy mającej na celu odbudowę populacji rysia jest kluczowym krokiem w kierunku sukcesu rewildingu związanego z odtwarzaniem piramidy troficznej – skomplikowanych zależności łańcucha pokarmowego, które przywrócą zdolność samoregulacji systemu przyrodniczego Delty Odry. „Jesteśmy głęboko przekonani, że odbudowa ekosystemów jest możliwa, gdy różne instytucje, firmy, organizacje i osoby fizyczne współpracują ze sobą, podzielając tę samą wizję. Dlatego cieszymy się z nowej współpracy transgranicznej, która przybliża nas do wspólnego celu.” – podsumowuje z entuzjazmem Peter Torkler, lider zespołu Rewilding Oder Delta.
Tekst: Sabine Lydia Müller, Agnieszka Soboń
Tłumaczenie: Ilona Wenderlich
Redakcja: Magdalena Urlich, Agnieszka Soboń
Konsultacja merytoryczna: Wiebke Brenner