Polsko-niemiecka konferencja „Puszcza Wkrzańska – woda w krajobrazie a zmiany klimatu”

W ramach projektu Interreg „Dzikie życie nad Zalewem” zorganizowaliśmy w dniach 28-29.06.2022 polsko-niemiecką konferencję pod hasłem „Puszcza Wkrzańska – woda w krajobrazie a zmiany klimatu”. Cześć referatowa konferencji odbyła się w Transgranicznym Ośrodku Edukacji Ekologicznej (TOEE) w Zalesiu. Celem wydarzenia było umożliwienie spotkania polskim i niemieckim podmiotom, zajmujących się ochroną przyrody Puszczy Wkrzańskiej po obu stronach granicy oraz ułatwienie wymiany poglądów na temat lokalnego bilansu wodnego w ekosystemach leśnych, wpływu zmian klimatu na ten obszar oraz aktualnych instrumentów polityki środowiskowej UE w zakresie ochrony przyrody i leśnictwa. Fachowe wykłady ekspertów i osób zawodowo związanych z tematyką konferencji, a także późniejsze dyskusje w gronie uczestników, ukształtowały ciekawy, zróżnicowany tematycznie program. 

Po otwarciu konferencji i powitaniu wszystkich uczestników przez prezesa zarządu ROD, Stefana Schwilla, część wykładową rozpoczął Peter Neumann, kierownik Nadleśnictwa Rothemühl, przybliżając w swojej prelekcji Puszczę Wkrzańską jako cenne siedlisko leśne i długą historię użytkowania tego obszaru, której ślady nadal jeszcze widać w dzisiejszym krajobrazie. Następnie dowody naukowe wpływu gospodarki leśnej na hydrologię w ekosystemach leśnych oraz jego konsekwencji dla przyrody i klimatu przedstawił Paweł Pawlaczyk (Klub Przyrodników, specjalista ds. ochrony przyrody). W kolejnej prelekcji, Lena Fitzner z Niemieckiej Federalnej Fundacji na rzecz Środowiska (DBU), zaprezentowała obszary Puszczy Wkrzańskiej objęte programem Dziedzictwa Przyrodniczego DBU. Na obszarach tych przeprowadzono działaniach renaturyzacyjne, po czym wyłączono na nich ingerencje ludzkie i objęto je intensywnym monitoringiem przyrodniczym. Rolę stref buforowych dla skutecznej ochrony jezior i terenów wodno-błotnych wyjaśnił w kolejnej prezentacji prof. dr hab. Maciej Gąbka z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Sesję wykładową podsumowała moderowana dyskusja na temat zasadności transgranicznego podejścia do hydrologii Puszczy Wkrzańskiej.  

 Kolejny blok tematyczny poświęcony był wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu, istotnymi dla ochrony Puszczy Wkrzańskiej. Jerzy Walkowiak (Nadleśnictwo Trzebież) przedstawił główne aspekty zarządzania kompleksami leśnymi Puszczy, natomiast Przemysław Ogiński (Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Komisji Europejskiej) przybliżył wymagania wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej i zarządzania obszarami Natura 2000 dla działań renaturyzacyjnych. Z kolei Michael Bender (Fundacja Living Rivers) wypowiedział się na temat możliwości odbudowy ekosystemów z pozycji organizacji pozarządowych, zwłaszcza w odniesieniu do ogólnoeuropejskiej ochrony wód. Drugi blok prelekcji uwieńczyła dyskusja w ramach wspólnej kolacji z ogniskiem na terenie dyrekcji Nadleśnictwa Trzebież obok TOEE.  

Drugiego dnia konferencji (29.06.) część uczestników wzięła udział w wycieczce eksperckiej na wybrane obszary objęte działaniami renaturyzacji stosunków wodnych. Głównym celem było pokazanie uczestnikom praktycznych przykładów działań ochronnych przeprowadzonych w pobliżu Puszczy Wkrzańskiej. Pierwszym punktem na trasie wycieczki były okolice Pasewalku, gdzie pracownicy Krajowego Urzędu ds. Rolnictwa i Środowiska (StALU) w Mecklemburgii-Pomorzu Przednim przybliżyli uczestnikom wycieczki działania związane z restytucją starego koryta rzeki Uecker. Drugi przystanek znajdował się w Gelliner Bruch, gdzie przedstawiciele Landgesellschaft Mecklenburg-Vorpommern (LMV), jednostki Landu zajmującej się poprawą struktury rolnej, renaturyzacją torfowisk i rozwojem regionalnym w Meklenburgii-Pomorzu Przednim, zaprezentowali swój projekt ponownego nawodnienia torfowiska. Na koniec wycieczki odbyła się prezentacja torfowiska w Martensches Bruch, o którym na miejscu opowiedziała Lena Fitzner (DBU).  

Konferencja dała uczestnikom możliwość zacieśnienia współpracy transgranicznej i uwieńczyła nasz polsko-niemiecki projekt „Dzikie życie nad Zalewem”, finansowany z Funduszu Małych Projektów Interreg Euroregionu Pomerania. Projekt ten miał na celu rozwój koncepcji rewildingu we współpracy z polskimi i niemieckimi regionalnymi podmiotami z dziedziny ochrony przyrody, polityki, biznesu i turystyki oraz nawiązanie pozytywnej współpracy z różnymi interesariuszami dla lepszej ochrony krajobrazu delty Odry. 

• Program konferencji
• Prezentacje

1. Ueckermünder Heide – Landschaftsmerkmale und Nutzungungsgeschichte – Peter Neumann, Nadleśnictwo Rothemühl, Landesforst MV
2. Interakcje leśnictwa, zarządzania wodą i ochrony przyrody – Paweł Pawlaczyk, Klub Przyrodników
3. Nationales Naturerbe: Lebensräume in der Ueckermünder Heide – Lena Fitzner, Niemiecka Federalna Fundacja na rzecz Środowiska (DBU)
4. Rola stref buforowych w ochronie wód i terenów podmokłych – prof. dr hab. Maciej Gąbka,Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
5. Gospodarka leśna w Puszczy Wkrzańskiej w obliczu zmian klimatu – Jerzy Walkowiak, Nadleśnictwo Trzebież
6. Zarządzanie obszarami Natura 2000 i renaturyzacja – Przemysław Ogiński, Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Komisji Europejskiej
7. Welche Erwartungen haben NGOs an die Initiative zur Wiederherstllung von Ökosystemen? – Michael Bender, Fundacja Living Rivers

Więcej o projekcie: 

• Polsko-niemiecka konferencja NGO – razem dla przyrody w Delcie Odry – Rewilding Oder Delta (rewilding-oder-delta.com) 
• Polsko-niemiecka wycieczka ekspercka – Nowe pomysły na transgraniczną ochronę przyrody – Rewilding Oder Delta (rewilding-oder-delta.com)